ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Χαρακτικό του Γιάννη Στεφανίδη
ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Το 2015, ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης ανέλαβε την πρωτοβουλία για τον εορτασμό μιας ξεχασμένης επετείου: της απελευθέρωσης της Αθήνας από τη γερμανική στρατιωτική κατοχή. Μαζί με τους συναδέλφους του, Βασιλική Λάζου και Γιάννη Σκαλιδάκη, και με τη συμμετοχή δεκάδων φορέων, οργάνωσε τον πρώτο εορτασμό με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», τον Οκτώβριο του 2015. Κάθε χρόνο, η διοργάνωση μεγάλωνε και τελικά εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο ελληνικό φεστιβάλ Δημόσιας Ιστορίας.
Εκθέσεις αρχειακού υλικού, κόμικς και εικαστικά έργα, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικά, τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά αφιερώματα, ιστορικοί περίπατοι, ντοκιμαντέρ, αγώνες δρόμου μνήμης και άλλες δράσεις, διαρκούσαν όλο τον Οκτώβριο και ανέδειξαν την Ιστορία του πολέμου και της Κατοχής. Μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες αφορούσε το εκπαιδευτικό σύστημα, δεδομένου ότι στο σχολείο δεν διδασκόμαστε με ουσιαστικό τρόπο τα δύσκολα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής.
ΟΜΑΔΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ
Βασιλική Σακκά
Ιστορικός
Διδάκτωρ Εκπαίδευσης Ενηλίκων και Ιστορίας
Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων
Ιωάννα Π. Δεκατρή
Ιστορικός – Αρχαιολόγος
Μ.Δ.Ε. στη Διδακτική της Ιστορίας
Υπ. Δρ Μουσειακής Εκπαίδευσης
Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων Γ΄Δ/νσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αθήνας
Ευαγγελία Κουνέλη
Διδάκτωρ Διδακτικής της Ιστορίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Σχολική Σύμβουλος
Παναγιώτης Πυρπυρής
Διδάκτωρ Τμήματος Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων
ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’40 ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ
Η διδακτική προσέγγιση δύσκολων και τραυματικών θεματικών στην ελληνική ιστορική εκπαίδευση αποτελεί θέμα προς επίλυση. Η δεκαετία του 1940 (Κατοχή-Αντίσταση- απελευθέρωση- δοσιλογισμός-Εμφύλιος) αποτελούν ακανθώδεις θεματικές τις οποίες η σχολική ιστοριογραφία είτε εντέχνως παρακάμπτει, είτε εξωραΐζει και την παρουσιάζει μέσα από μια πασιφιστική και κοσμοπολιτική λογική, του τύπου «όλοι μαζί ενωμένοι αντισταθήκαμε ηρωικά στον κατακτητή, οι συνεργάτες του κατακτητή ήταν ελάχιστοι και ο εμφύλιος ήταν μια άτυχη, σκοτεινή στιγμή στη νεότερη ιστορία μας», είτε απλώς τις αφαιρεί από την ύλη. Καμία αναφορά σε πολύπλοκες αιτιώδεις σχέσεις, στις συνέχειες και τις τομές της ιστορίας, στις ηθικές της διαστάσεις, στην παράθεση και επεξεργασία πρωτογενών πηγών, δηλαδή σε όλα εκείνα τα στοιχεία που συνιστούν τις ιστορικές έννοιες δευτέρου επιπέδου, οι οποίες είναι απαραίτητες για την ιστορική κατανόηση, την οικοδόμηση της ιστορικής κριτικής σκέψης και της ιδιότητας του ενεργού πολίτη.
Το 2016, μια ομάδα ιστορικών και εκπαιδευτικών στο πλαίσιο του προγράμματος «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη» εργάστηκε, συγκέντρωσε πρωτότυπο πρωτογενές αρχειακό υλικό και παρήγαγε, πέρα από ένα σώμα ιστορικών πηγών, εκπαιδευτικό υλικό έτοιμο προς χρήση για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση- και όχι μόνο. Το υλικό αυτό παρουσιάστηκε μέσα από σειρά επιμορφωτικών σεμιναρίων σε εκπαιδευτικούς στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, υπήρξε πολύτιμη ανατροφοδότηση και αναρτήθηκε στον κόμβο freeathens44.org ο οποίος πλέον είναι ανενεργός.
Το υλικό ακολουθεί τις σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές της διδασκαλίας ευαίσθητων ιστορικών θεμάτων και δίνει την ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να συζητήσουν, να αμφισβητήσουν, να θέσουν πρόσθετα ερωτήματα και να απολαύσουν τη μαγεία της ιστορίας, δηλαδή να κατανοήσουν ότι δεν υπάρχουν εύκολες και αμετάβλητες απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα. Η μορφή του είναι δυναμική και σαφώς μπορεί - και πρέπει να εμπλουτίζεται με νέες ιστοριογραφικές αναφορές: έγκειται στους/στις εκπαιδευτικούς η ανανέωσή του, με σεβασμό στη στοχοθεσία.